O χημικός ευνουχισμός συχνά αναφέρεται ως ορμονοθεραπεία ή θεραπεία καταστολής ανδρογόνων. Τι είναι και πώς γίνεται;
Η χρήση φαρμάκων για τη μείωση της παραγωγής των ανδρικών ορμονών στους όρχεις λέγεται χημικός ευνουχισμός. Οι γιατροί χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο για τη θεραπεία καρκίνων που σχετίζονται με ορμόνες, όπως ο καρκίνος του προστάτη. Ο χημικός ή αλλιώς φαρμακευτικός ευνουχισμός συμβάλλει στο να ελαττωθούν ραγδαία τα επίπεδα της τεστοστερόνης, που θεωρείται η «τροφή» του καρκινικού κυττάρου. Ως ιδέα παρουσιάστηκε από τον Charles Huggins το 1941, ο οποίος έπειτα από πολλά χρόνια έλαβε το βραβείο Νόμπελ για την εργασία του, και έχει απόλυτη ένδειξη στην αντιμετώπιση της μεταστατικής νόσου.
Ας ρίξουμε όμως μια πιο προσεκτική ματιά στο πώς λειτουργεί ο χημικός ευνουχισμός, ποιοι είναι οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι και αν μπορεί να αντιστραφεί.
Τι είναι ο χημικός ευνουχισμός;
Χημικός ευνουχισμός είναι η μείωση των επιπέδων των ανδρικών ορμονών ή των ανδρογόνων.
Τα κύρια ανδρογόνα είναι η τεστοστερόνη και η διυδροτεστοστερόνη (DHT). Σύμφωνα με μια ερευνητική ανασκόπηση, περίπου 90 έως 95% των ανδρογόνων παράγονται στους όρχεις. Τα υπόλοιπα προέρχονται από τα επινεφρίδια.
Η ορμόνη απελευθέρωσης της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH-RH) προέρχεται από την υπόφυση. Αυτή η ορμόνη δίνει την εντολή στους όρχεις να παράγουν τεστοστερόνη.
Εκεί μπαίνουν οι αγωνιστές της LH-RH, που λειτουργούν διεγείροντας την παραγωγή ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) . Γι’ αυτό όταν λαμβάνεται για πρώτη φορά, οι αγωνιστές LH-RH προκαλούν αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης, που διαρκεί μόνο μερικές εβδομάδες. Η λήψη αντι-ανδρογόνων, όπως η βικαλουταμίδη, μπορεί να ανακουφίσει αυτή την ανησυχία.
Όταν τα επίπεδα της LH είναι υψηλότερα, η υπόφυση σταματά να δίνει εντολή στους όρχεις να παράγουν ανδρογόνα. Ως αποτέλεσμα, η τεστοστερόνη μειώνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, παρόμοια με αυτά του χειρουργικού ευνουχισμού.
Πώς γίνεται ο χημικός ευνουχισμός;
- Με ενέσεις φαρμάκων που λέγονται «LH-RH ανάλογα», που σταματούν την παραγωγή τεστοστερόνης από τους όρχεις (φαρμακευτικός ευνουχισμός).
- Με χάπια «αντιανδρογόνων», τα οποία αποφράσσουν την είσοδο των ανδρογόνων στα προστατικά κύτταρα, προκαλώντας σε αυτά είδος λιμοκτονίας.
Ο χημικός ευνουχισμός δεν είναι εφάπαξ θεραπεία
Ο χημικός ευνουχισμός δεν είναι μια εφάπαξ θεραπεία. Ο γιατρός χορηγεί τα φάρμακα με ένεση ή εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα. Ανάλογα με το φάρμακο και τη δόση, αυτό πρέπει να επαναλαμβάνεται είτε μία φορά τον μήνα είτε μία φορά τον χρόνο.
Ποιες είναι οι παρενέργειες του χημικού ευνουχισμού;
Οι παρενέργειες του χημικού ευνουχισμού μπορεί να περιλαμβάνουν:
- μειωμένη ή παντελή απουσία σεξουαλικής επιθυμίας
- στυτική δυσλειτουργία
- συρρίκνωση των όρχεων και του πέους
- κούραση
- εξάψεις
- ευαισθησία του μαστού και ανάπτυξη του μαστού (γυναικομαστία)
Μακροπρόθεσμα, ο χημικός ευνουχισμός μπορεί επίσης να οδηγήσει σε:
- οστεοπόρωση
- μειωμένη γλυκόζη
- κατάθλιψη
- στειρότητα
- αναιμία
- απώλεια μυϊκής μάζας
- αύξηση βάρους
Σύμφωνα με μια ερευνητική ανασκόπηση, οι ανεπιθύμητες ενέργειες και οι επιπλοκές μπορεί να αυξηθούν όσο περισσότερο διαρκεί η θεραπεία. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει άλλες θεραπείες για την πρόληψη ή τη μείωση αυτών των παρενεργειών.
Άλλοι πιθανοί κίνδυνοι του χημικού ευνουχισμού
Υπάρχουν επίσης ανησυχίες ότι οι άνδρες που λαμβάνουν ορμονική θεραπεία ενδέχεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για:
- διαβήτη
- υψηλή πίεση του αίματος
- εγκεφαλικό
- έμφραγμα
- προβλήματα με τη σκέψη, τη συγκέντρωση και τη μνήμη
Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, δεν έχουν καταλήξει όλες οι μελέτες στα ίδια συμπεράσματα σχετικά με αυτούς τους κινδύνους. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για την πλήρη κατανόηση της σχέσης μεταξύ χημικού ευνουχισμού και αυτών των συνθηκών.
Πόσο διαρκεί ο χημικός ευνουχισμός;
Ο χημικός ευνουχισμός διαρκεί όσο συνεχίζετε να παίρνετε τα φάρμακα. Μόλις σταματήσει η λήψη, η παραγωγή ορμονών επανέρχεται στο φυσιολογικό.
Τα αποτελέσματα είναι γενικά αναστρέψιμα. Εάν η λήψη των φαρμάκων, όμως, συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να συνεχιστούν.
Ιατρικές χρήσεις χημικού ευνουχισμού
Ο χημικός ευνουχισμός χρησιμοποιείται για τη θεραπεία καρκίνων που εξαρτώνται από ορμόνες, όπως ο καρκίνος του προστάτη, γιατί η μείωση των ανδρογόνων μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της ανάπτυξης και της μετάστασης του καρκίνου.
Ο χημικός ευνουχισμός μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να επιβραδύνει την εξέλιξη του αρσενικού καρκίνου του μαστού.
Χημικός ευνουχισμός σε άτομα που φυλακίζονται για σεξουαλική βία
Ο χημικός ευνουχισμός έχει υιοθετηθεί από ορισμένες χώρες ως μέθοδος αποκατάστασης και επανένταξης στην κοινωνία ατόμων τα οποία έχουν διαπράξει κατά συρροή σεξουαλικά παραπτώματα, όπως βιασμούς και ασέλγεια σε ανηλίκους.
Οι αναφορές στον ευνουχισμό χρονολογούνται από την ελληνική μυθολογία, αλλά ο ευνουχισμός ως θεραπεία για σεξουαλικές διαταραχές έχει τις ρίζες του στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν Ελβετοί γιατροί άρχισαν για πρώτη φορά να κάνουν χειρουργική επέμβαση. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε σtις ΗΠΑ και την Ευρώπη μέχρι την εισαγωγή ορμονικών θεραπειών, όπως τα χάπια οιστρογόνων, τη δεκαετία του 1940, και φάρμακα κατά της λίμπιντο, τη δεκαετία του 1960. Θεωρήθηκαν πιο ανθρώπινα από τη χειρουργική επέμβαση. Σήμερα, οι Αμερικανοί γιατροί συχνά συνταγογραφούν αντικαταθλιπτικά στους παραφιλητές για να τους βοηθήσουν να καταστείλουν τις καταναγκαστικές τους τάσεις. Οι παραφιλητές συμμετέχουν επίσης συνήθως και σε προγράμματα αποκατάστασης, που περιλαμβάνουν προσωπικές συνεδρίες και ομαδική θεραπεία για εκπαίδευση σε προσωπική ευθύνη, έλεγχο σεξουαλικής παρόρμησης και ενσυναίσθηση. Ο χημικός ευνουχισμός βασίζεται επίσης στη μακροπρόθεσμη συμμόρφωση. Όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του, ο φυσικός ευνουχισμός (αφαίρεση των όρχεων – ορχεκτομή) θεωρείται πολύ πιο αποτελεσματικός σε σχέση με τον χημικό.
Η χορήγηση φαρμάκων έχει στόχο τη μείωση της λίμπιντο και των σεξουαλικών ορέξεων του δράστη σεξουαλικών εγκλημάτων. Δεν είναι σαφές όμως αν η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας αρκεί για την αποφυγή σεξουαλικών, βίαιων αδικημάτων ή αν κάθε άτομο θα χάσει εντελώς τη σεξουαλική του λειτουργία. Σύμφωνα με έρευνα, διαπιστώθηκε ότι ο χημικός ευνουχισμός μείωσε τη συχνότητα και την ένταση των σεξουαλικών σκέψεων στην πλειονότητα, αλλά όχι σε όλους τους ασθενείς.
Πολλοί άνθρωποι αμφιβάλλουν ότι οι καταδικασθέντες σεξουαλικοί παραβάτες μπορούν πραγματικά να θεραπευτούν, γεγονός που ώθησε τα κράτη να ψηφίσουν συγκεκριμένους νόμους, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολο γι’ αυτούς να βγουν από τη φυλακή. Επαγγελματίες υγείας έχουν εκφράσει ηθικές ανησυχίες σχετικά με την υπερβολική θεραπεία έναντι της τιμωρίας και άλλες που σχετίζονται με τον εξαναγκασμό και την πιθανή έλλειψη συναίνεσης έπειτα από ενημέρωση. Είτε εκτελείται για λόγους υγείας είτε για νομικούς λόγους, υπάρχει ανάγκη παρακολούθησης και αντιμετώπισης των παρενεργειών και των επιπλοκών.
Στοιχεία από
