Ψυχολόγος Χρήστος Καλλιάς: Χαμηλή αυτοεκτίμηση, πως μπορούμε να την ενισχύσουμε
Λένε πως «όταν ο άνθρωπος πιστέψει στον εαυτό του, μπορεί να καταφέρει τα πάντα». Και πράγματι, έχει αποδειχθεί ότι το «ευ-ζειν» και η ικανοποίηση του κάθε ανθρώπου από τη ζωή του, σχετίζονται άμεσα με τον βαθμό της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης που τον χαρακτηρίζει
Ωστόσο, συχνά, αντί να πιστέψουμε στον εαυτό μας, τον αξιολογούμε αρνητικά. Βγάζουμε γενικευμένα αρνητικά συμπεράσματα για την αξία μας, με βάση μεμονωμένα γεγονότα στα οποία μπορεί να μην έχουμε ανταπεξέλθει, και συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους γύρω μας, και κυρίως με κάποιους που σε έναν τομέα τα καταφέρνουν καλύτερα από εμάς, αγνοώντας άλλους που μπορεί να τα πηγαίνουν χειρότερα. Ταυτόχρονα, μας διακατέχει έντονο άγχος, και μία γενικότερη αίσθηση ανεπάρκειας, που συχνά συνοδεύεται από θλίψη και δυσφορία. Δεν εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας όσο θα έπρεπε, και δεν του αποδίδουμε την αξία που θα έπρεπε. Με άλλα λόγια, έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Στο να αναπτύξουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να οδηγήσουν πολλές καταστάσεις στη ζωή, κυρίως καταστάσεις που μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε κοινωνικά κατακριτέοι (χωρίς απαραίτητα να είμαστε στην πραγματικότητα). Οι κακές ακαδημαϊκές ή επαγγελματικές επιδόσεις, μία χρόνια σωματική ασθένεια, η κοινωνική απομόνωση και η απουσία φιλικών σχέσεων, και γενικότερα η συνεχής λήψη αρνητικών μηνυμάτων από το περιβάλλον μας (ή το να εστιάζουμε μόνο στα αρνητικά μηνύματα που λαμβάνουμε και να αγνοούμε τα θετικά μηνύματα των γύρω μας προς εμάς), και πολλοί άλλοι παράγοντες, μπορεί να οδηγήσουν στο να αναπτύξουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Ωστόσο, στον πυρήνα της χαμηλής αυτοεκτίμησης βρίσκεται πάντα η παιδική μας ηλικία, και συγκεκριμένα οι σχέσεις που είχαμε με τους γονείς μας. Ενήλικες με χαμηλή αυτοπεποίθηση, μπορεί να έχουν μεγαλώσει με επικριτικούς, απόμακρους ή και εντελώς απόντες γονείς. Μπορεί ωστόσο να ισχύει και το εντελώς αντίθετο. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι και άνθρωποι που μεγάλωσαν σε υπερπροστατευτικό περιβάλλον, μπορεί επίσης να αναπτύξουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, καθώς και αίσθηση ότι είναι ανίκανοι να αυτονομηθούν και να τα καταφέρουν μόνοι στη ζωή. Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για παιδιά που μεγάλωσαν με φροντιστικούς γονείς, οι οποίοι όμως είχαν δυσκολία στο να διαχωρίσουν τις δικές τους ανάγκες από αυτές των παιδιών τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε αν έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση:
–Να μάθουμε να συγχωρούμε τον εαυτό μας για τα λάθη του, αναγνωρίζοντας το γεγονός πως όλοι οι άνθρωποι κάνουν λάθη.
–Να αναγνωρίσουμε τα θετικά μας στοιχεία, και να εστιάσουμε σε αυτά που είμαστε καλοί: Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, οι άνθρωποι που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, τείνουν να εστιάζουν και να αναγνωρίζουν μόνο τα αρνητικά, και να αγνοούν τα θετικά χαρακτηριστικά που έχουν.
–Να μάθουμε να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας για τα θετικά του
–Να επιδιώκουμε επαφές, κυρίως με θετικούς ανθρώπους, οι οποίοι μας εκτιμούν, μας ενθαρρύνουν και δεν προσπαθούν με την πρώτη ευκαιρία να μας μειώσουν. Αυτό δεν είναι πάντα 100% εφικτό, αφού αρνητικοί προς εμάς άνθρωποι μπορεί συχνά να βρίσκονται σε θέσεις εξαιτίας των οποίων δεν μπορούμε να τους αποφύγουμε (πχ εργοδότες), μπορούμε όμως να περνάμε όσο λιγότερο χρόνο γίνεται μαζί τους, ή ακόμα και να τους εκφράσουμε το πώς νιώθουμε εξαιτίας των πράξεων τους. Αντίστοιχα, μπορούμε να επιδιώκουμε το να περνάμε περισσότερο χρόνο με θετικούς για εμάς ανθρώπους.
–Να μην συγκρίνουμε συνεχώς τον εαυτό μας με άλλους ανθρώπους: Πάντα κάποιοι σε διάφορους τομείς στη ζωή θα τα καταφέρνουν καλύτερα από εμάς, όπως και πάντα κάποιοι θα τα καταφέρνουν χειρότερα από εμάς. Το σημαντικό είναι να μην βγάζουμε γενικευμένα συμπεράσματα για τον εαυτό μας και την αξία μας, με βάση της σύγκριση μας με άλλους που σε κάποιον τομέα είναι καλύτεροι. Στη σημερινή εποχή, τα social media (facebook κλπ) παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη χαμηλής αυτοεκτίμησης, αφού συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με τους άλλους με βάση τη ζωή που παρουσιάζουν στα social media, αγνοώντας ότι η πραγματικότητα τους μπορεί να είναι όμοια, ή ακόμα και πολύ χειρότερη από τη δική μας πραγματικότητα.
–Η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία είναι μία αποδεδειγμένα πολύ αποτελεσματική διαδικασία στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης, καθώς βοηθά το άτομο να έρθει σε επαφή με τα βιώματα που σχετίζονται με την χαμήλη αυτοεκτίμηση και τις σκέψεις και τα συναισθήματα που αυτά εμπεριέχουν, και να τα επεξεργαστεί μέσα από μία διορθωτική σχέση που του παρέχει ο ψυχολόγος ή ο ψυχοθεραπευτής. Όπως έχει ειπωθεί, οι ρίζες της χαμηλής αυτοεκτίμησης συνήθως βρίσκονται βαθειά , μέσα σε πρώιμα βιώματα μας, και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προσεγγίσουμε αυτά τα βιώματα, είναι η ψυχοθεραπεία.
Ο Χρήστος Καλλιάς είναι Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής, συνεργάτης της ΑΜΚΕ ΙΑΣΙΣ και του εκπ. ομίλου “ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ”, με εμπειρία στους χώρους της Ψυχικής υγείας, της αποκατάστασης και της ειδικής αγωγής. δραστηριοποιείται στις περιοχές, των Αγίων Θεοδώρων (Σωτ. Λάμπρου) και Κινέτας (Αρκαδίας και Κανάρη, Πανόραμα 3). Ενώ παράλληλα παρέχει την δυνατότητα κατ’ οίκον υπηρεσιών στην ευρύτερη περιοχη ανατολικής Κορινθίας (Αγ. θεόδωροι, Ίσθμια, Λουτρά Ωραίας Ελένης, Εξαμίλια, Αθίκια, Σοφικό κλπ), καθώς και online συνεδριών μέσω skype
