«Αποκάλυψη Τώρα»: Το πιο καταραμένο φιλμ στην ιστορία του σινεμά – Ναρκωτικά, ατυχίες, αντικαταστάσεις, μία καρδιακή προσβολή και απόλυτη παράνοια

Το ντοκιμαντέρ «Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse», που καταγράφει τα παρασκήνια της μυθικής ταινίας, επιστρέφει αυτόν τον μήνα στους βρετανικούς κινηματογράφους και σε αίθουσες σε όλη την Αμερική

Καμία παραγωγή δεν υπήρξε τόσο ταραχώδης, όσο το πολεμικό έπος «Αποκάλυψη, Τώρα!» του 1979. Καθώς το ντοκιμαντέρ «Hearts of Darkness» επανακυκλοφορεί στις 4 Ιουλίου, ο σκηνοθέτης του και δύο άνθρωποι που βρέθηκαν στα γυρίσματα αποκαλύπτουν τα πάντα.

«Ο τρόπος που το γυρίσαμε έμοιαζε πολύ με τον τρόπο που ήταν οι Αμερικανοί στο Βιετνάμ» εξήγησε ο Φράνσις Φορντ Κόπολα μετά την προβολή του «Apocalypse Now» στο Φεστιβάλ των Καννών, το 1979. «Ήμασταν στη ζούγκλα. Ήμασταν πάρα πολλοί. Είχαμε πρόσβαση σε πάρα πολλά λεφτά, πάρα πολύ εξοπλισμό και, λίγο λίγο, τρελαθήκαμε».

Παρ’ όλο που τα προβλήματα της παραγωγής του επικού, βίαιου και ψυχεδελικού αυτού φιλμ είχαν ήδη καλυφθεί εκτενώς από τον Τύπο όσο γυριζόταν -από οικονομικά αδιέξοδα και αντικαταστάσεις ηθοποιών μέχρι προβλήματα υγείας και ακραία καιρικά φαινόμενα- η πλήρης διάσταση του χάους αποκαλύφθηκε το 1991, μέσα από το «Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse». Τώρα, το ντοκιμαντέρ επιστρέφει στις αίθουσες ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου πλήρως αποκατεστημένο σε 4K.

Όπως γράφει το BBC, η σύζυγος του Κόπολα, η Ελεονόρα, είχε τραβήξει ασταμάτητα πλάνα στα γυρίσματα, καταγράφοντας μια παραγωγή που, ενώ ήταν συγκλονιστική σε κλίμακα, φιλοδοξία και όραμα, ήταν ταυτόχρονα ακατάστατη, βουτηγμένη στα ναρκωτικά και γεμάτη με φαινομενικά ανυπέρβλητα εμπόδια.

Δύο νεαροί σκηνοθέτες, ο Φαξ Μπαρ και ο αείμνηστος Τζορτζ Χίκενλουπερ, ανέλαβαν να ξεδιαλύνουν δεκάδες ώρες υλικού, για να συνθέσουν την παράλογη ιστορία πίσω από το «Apocalypse Now». Ο Μπαρ θυμάται ακόμη την πρώτη μέρα που είδε το υλικό, που είχε παραμείνει σχεδόν ανέγγιχτο για πάνω από μία δεκαετία. «Κάποιοι έλεγαν πως ήταν γεμάτο με θολές λήψεις» λέει στο BBC. «Όμως, οι μπομπίνες που είδαμε ήταν καταπληκτικές. Φαινόταν ξεκάθαρα ότι εκείνη είχε καταγράψει τα πάντα σχολαστικά. Ήταν πραγματικός θησαυρός».

Ένα γύρισμα γεμάτο εμπόδια

Το Apocalypse Now, εμπνευσμένο από τη νουβέλα του Τζόζεφ Κόνραντ «Heart of Darkness», θεωρείται σήμερα ένα από τα σπουδαιότερα έργα στην ιστορία του σινεμά -όμως παραλίγο να καταρρεύσει πολλές φορές. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στις Φιλιππίνες τον Μάρτιο του 1976 και αρχικά επρόκειτο να διαρκέσουν πέντε μήνες -τελικά, κράτησαν πάνω από έναν χρόνο. Ο Κόπολα απέλυσε τον πρωταγωνιστή Χάρβεϊ Καϊτέλ λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη και τον αντικατέστησε με τον Μάρτιν Σιν, που υπέστη καρδιακή προσβολή σχεδόν μοιραία, επιτόπου. Ακριβά σκηνικά ισοπεδώθηκαν από τυφώνα, ενώ μερικοί ηθοποιοί κόλλησαν παράσιτα ή βούτηξαν σε ατελείωτα πάρτι και ναρκωτικά.

Όταν τελικά εμφανίστηκε ο Μάρλον Μπράντο, για να υποδυθεί τον λιποτάκτη συνταγματάρχη Κουρτς, ήταν υπέρβαρος και εντελώς απροετοίμαστος, αναγκάζοντας τον Κόπολα να ξαναγράψει και να ξαναγυρίσει το φινάλε, για να τον βολέψει. Καθώς ο χρόνος περνούσε και ο προϋπολογισμός ξέφευγε επικίνδυνα, ο Κόπολα αναγκάστηκε να χρηματοδοτήσει μόνος του την ταινία, ρισκάροντας ολόκληρη την περιουσία του. Σύμφωνα με το βιβλίο της Ελεονόρα Κόπολα, «Notes», ακόμη κι όταν τελείωσαν τα γυρίσματα, ο Κόπολα έδινε στον εαυτό του μόλις 20% πιθανότητες να μπορέσει να βγάλει μια ταινία της προκοπής από τα συντρίμμια.

«Έβρεχε σαν να σε μισούσε»

Το ντοκιμαντέρ δείχνει πώς μια παραγωγή που ξεκίνησε για να αναπαραστήσει τον πόλεμο του Βιετνάμ κατέληξε να τον αντικατοπτρίζει με ανατριχιαστική ακρίβεια. Ο Ολλανδός πολεμικός φωτορεπόρτερ Τσας Γκέρρετσεν, που έμεινε έξι μήνες στο σετ, το επιβεβαιώνει. «Το Βιετνάμ ήταν τρέλα, το Apocalypse Now μόνο ελαφρώς λιγότερο» λέει στο BBC. Οι συνθήκες ήταν αδιανόητες. «Το συνεργείο γκρίνιαζε ασταμάτητα για τη ζέστη, την υγρασία, τα δωμάτια, τα κουνούπια» θυμάται. «Η λάσπη, που έφτανε μέχρι το γόνατο, ήταν αληθινή δοκιμασία».

Ο Ντέμιαν Λικ, που έπαιζε έναν πολυβολητή στην ταινία, περιγράφει την πρώτη αίσθηση, φτάνοντας από τη Νέα Υόρκη. «Η υγρασία σε χτυπούσε σαν βρεγμένη σφουγγαρίστρα» λέει. «Το νερό δεν ήταν πόσιμο, οι γκέκο (σαρκοφάγες σαύρες) σκαρφάλωναν στους τοίχους του καλυβιού που έμενα και ο καιρός ήταν βιβλικός. Έβρεχε κάθε μέρα. Έβρεχε σαν να ήταν θυμωμένος ο ουρανός μαζί σου. Έριχνε κουρτίνες νερού, που δεν είχα ξαναδεί ποτέ».

Καθώς οι μήνες περνούσαν, η νοσταλγία λύγιζε το συνεργείο. «Ήταν σαν τους στρατιώτες στο Βιετνάμ, που δεν είχαν πάει ποτέ πιο μακριά από τον Καναδά» λέει ο Γκέρρετσεν. «Ένας από το συνεργείο πήγαινε κάθε Σαββατοκύριακο στη Μανίλα, νοίκιαζε δωμάτιο με θέα το αεροδρόμιο και έβλεπε αεροπλάνα να φεύγουν για ΗΠΑ».

Ο Κόπολα κατέρρεε από την πίεση, αδυνατώντας να βρει το φινάλε. «Κανένα κόλπο μου δεν δουλεύει. Ίσως είναι μεγάλη νίκη να ξέρω ότι δεν μπορώ να το κάνω» έλεγε. Ωστόσο οι ηθοποιοί έμεναν πιστοί. «Θα περπατούσαν πάνω από φωτιά για τον Φράνσις» θυμάται ο Λικ. «Τους έδινε ελευθερία να χτίσουν τον ρόλο και μετά τον διαμόρφωνε όπως τον ήθελε. Τι άλλο να ζητήσεις;».

Ο ίδιος ο Λικ λέει πως ήταν «οι πιο υπέροχες τρεις εβδομάδες της ζωής μου», αφού αγάπησε τους ντόπιους και ερωτεύτηκε μια Φιλιππινέζα.

Οι κασέτες που άλλαξαν τα πάντα

Ο Μπαρ, σκαλίζοντας 80 ώρες υλικού, συνειδητοποίησε πόσο θαυμάσια ήταν που η ταινία ολοκληρώθηκε. «Η πρώτη εκδοχή του ντοκιμαντέρ κρατούσε 4,5 ώρες. Ένας μοντέρ μάλιστα το έσκασε με το φιλμ και έστελνε πίσω καμένα κομμάτια. Ευτυχώς, σώθηκε». Η μεγαλύτερη ανακάλυψη ήταν οι κασέτες που ηχογράφησε η Ελεονόρα. «Μόνο εκείνη μπορούσε να καταγράψει τον Φράνσις τόσο κοντά, στις πιο ιδιωτικές του στιγμές: τις αμφιβολίες, την αγωνία, τον πυρήνα της δημιουργικότητας» λέει.

Ο Κόπολα τους έδωσε ελευθερία: «Υπάρχουν άσχημα πράγματα εδώ, αλλά πείτε την αλήθεια». Ο μόνος του όρος: η αφήγηση να ξαναγίνει με τη φωνή της Ελεονόρας -μια τελευταία μαεστρική πινελιά, που έκανε το ντοκιμαντέρ ακόμη πιο ωμό και αληθινό.

«Το πιο ωραίο που μου λένε» λέει ο Μπαρ, «είναι ότι το ντοκιμαντέρ είναι απαραίτητο για να καταλάβεις το Apocalypse Now. Μετά το βλέπεις αλλιώς». Ο Γκέρρετσεν κλείνει με την πιο πικρή αλήθεια: «Το Βιετνάμ και η Καμπότζη κι αυτό το γύρισμα είναι πάντα μαζί μου -γιατί η τρέλα του πολέμου είναι πάντα εδώ».

Το «Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse» επιστρέφει στους βρετανικούς κινηματογράφους στις 4 Ιουλίου, στο Film Forum της Νέας Υόρκης την ίδια μέρα και σε αίθουσες σε όλη την Αμερική από τις 18 Ιουλίου. Μια συλλεκτική έκδοση 4K Blu-ray θα κυκλοφορήσει στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 28 Ιουλίου.

πηγή: protothema.gr