Ο πρώτος Έλληνας που πάτησε το πόδι του σε έδαφος των σημερινών Η.Π.Α.-Οι νόμοι του 19ου αιώνα για την μετανάστευση- Ο αυστηρός νόμος «των αναλογιών» του 1921- Οι προσπάθειες της ΑΗΕΡΑ για αύξηση του αριθμού των Ελλήνων μεταναστών- Ο Πρόεδρος Τζόνσον και ο νόμος 2580 του 1965
Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν ιδιαίτερα τους Αμερικανούς κατά την προεκλογική περίοδο ήταν το μεταναστευτικό, που κατά πάσα πιθανότητα έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ήταν σαφής και μετά τη δεύτερη εκλογή του: «Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να απελάσουμε μετανάστες, δεν με νοιάζει το κόστος» δήλωσε ο χαρακτηριστικά (protothema.gr 07/11/2024). Βέβαια, το μεταναστευτικό δεν είναι μόνο πρόβλημα των Η.Π.Α. Η Ευρώπη ξύπνησε (;) ξαφνικά πριν λίγο καιρό από τον μακροχρόνιο λήθαργο και αποφάσισε ότι πρέπει να λάβει μέτρα για την ανεξέλεγκτη μετανάστευση. Και φυσικά, αν δούμε το θέμα σε όλες τους διαστάσεις πρόκειται για ένα παγκόσμιο ζήτημα. Καθώς όμως το αποτέλεσμα των εκλογών στις Η.Π.Α. είναι πολύ πρόσφατο και η νίκη, με ευκολία μάλιστα, του Ντόναλντ Τραμπ έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις και προβληματισμούς, θα ασχοληθούμε σήμερα με το θέμα της μετανάστευσης στις ΗΠΑ διαχρονικά. Και βέβαια, αν και έχουμε γράψει και στο παρελθόν άρθρα για τους Ελληνοαμερικανούς, θα αναφερθούμε και σήμερα σε αυτούς και στα προβλήματα που αντιμετώπισαν στην προσπάθειά τους για μια καλύτερη ζωή στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Ο πρώτος Έλληνας στις Η.Π.Α.
Πριν λίγο καιρό είχαμε γράψει ένα άρθρο για τον Χριστόφορο Κολόμβο, την πιθανή σχέση του με την Ελλάδα και για την συμμετοχή Ελλήνων ναυτικών στα πληρώματα των πλοίων του. Κάποιοι έσπευσαν να χλευάσουν την αναφορά αυτή. Στον αντίποδα, κάποιοι άλλοι ασχολήθηκαν διεξοδικά με το θέμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Σεραφείμ Κανούτας, που ασχολήθηκε τουλάχιστον οκτώ χρόνια με τον Κολόμβο και την καταγωγή του και παρουσιάζει τα συμπεράσματά του στο βιβλίο «Christopher Columbus, A Greek Nobleman». Σύμφωνα με τον Μπάμπη Μαλαφούρη, ο πρώτος Έλληνας που πάτησε το πόδι του σε έδαφος που ανήκει σήμερα στις Η.Π.Α. ήταν κάποιος Θεόδωρος ή Δωρόθεος, ο οποίος ήταν ένα από τα μέλη των πληρωμάτων του κονκισταδόρου Panfilo de Narvaez, που μετά από εντολή του Ισπανού βασιλιά ξεκίνησε το 1527 για να εξερευνήσει, να κατακτήσει και να αναλάβει τη διοίκηση των περιοχών μεταξύ του ποταμού Πάλμας στη δυτική πλευρά του Κόλπου του Μεξικού και του ακρωτηρίου της Φλόριντα. Η αποστολή έφτασε στο Σάντο Ντομίγκο τον Σεπτέμβριο του 1527 και στις 14 Απριλίου 1528 στις ακτές της Φλόριντα, στη σημερινή Τάμπα ή το Κλιαργουότερ.
Όταν το Σεπτέμβριο του 1528 τα πλοία του Narvaez καταστράφηκαν μετά από μια μεγάλη φουρτούνα, οι Ισπανοί ναυπήγησαν καινούργια, τα οποία κατράμωσε με ρετσίνι πεύκου ο Θεόδωρος. Στα τέλη Οκτωβρίου 1528 η αποστολή έφτασε σε έναν όρμο, ο οποίος κατά τον Buckingham Smith βρισκόταν κοντά στη σημερινή Pensacola της Φλόριντα. Εκεί, πλησίασε τους Ισπανούς μια σχεδία με ινδιάνους. Ο Narvaez ζήτησε από αυτούς πόσιμο νερό, κάτι που ήταν απαραίτητο για τα μέλη των πληρωμάτων του. Οι ινδιάνοι δέχτηκαν και ζήτησαν μόνο μερικά δοχεία. Ο Θεόδωρος, θαρραλέος και ριψοκίνδυνος, παρά τις εκκλήσεις του Narvaez και των άλλων ζήτησε να πάει μαζί τους. Αυτό έγινε και οι ινδιάνοι άφησαν δύο δικούς τους ως ομήρους. Το βράδυ, οι ινδιάνοι επέστρεψαν χωρίς τον Θεόδωρο και χωρίς νερό…
Από το χρονικό της αποστολής του ντε Σότο, που το 1540 έφτασε σε μια περιοχή κοντά στο Μομπίλ της Αλαμπάμας πληροφορούμαστε ότι οι Ισπανοί έμαθαν ότι ένας Χριστιανός που ονομαζόταν Θεόδωρος είχε μείνει εκεί από τα χρόνια της αποστολής του Narvaez και μάλιστα, ότι οι ινδιάνοι τους έδειξαν ένα εγχειρίδιο που ανήκε, όπως τους είπαν στον Θεόδωρο. Επίσης, στο χρονικό της ίδιας αποστολής, που γράφτηκε από τον Gonzalo Fernandez de Orviedo y Valdez, με βάση το ημερολόγιο του ιδιαίτερου γραμματέα του ντε Σότο Rodrigo de Ranjel, αναφέρεται ότι όταν στις 13 Οκτωβρίου 1540 o ντε Σότο και οι άνδρες του πέρασαν από το χωριό Piachi που βρισκόταν κοντά σε ένα ποταμό, τους είπαν ότι οι ινδιάνοι σκότωσαν τον Θεόδωρο και έναν μαύρο που είχε έρθει με τα πλοία του Narvaez. Δεν γράφουν όμως τα χρονικά αυτά πότε δολοφονήθηκε ο Θεόδωρος: το 1528 ή αργότερα; Το γεγονός όμως ότι ο Θεόδωρος αναγράφεται στα ισπανικά κείμενα πάντοτε ως Έλληνας (Griego), δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για την καταγωγή του. Σύμφωνα λοιπόν με γραπτές μαρτυρίες, αυτός ήταν ο πρώτος Έλληνας που πήγε στις Η.Π.Α. μετά την ανακάλυψη της Αμερικής.
Σε διάφορα κείμενά του 16ου, του 17ου και του 18ου αιώνα γίνεται μνεία για Έλληνες, ναυτικούς και εμπόρους κυρίως, που εγκαταστάθηκαν στις Η.Π.Α. Αυτοί όμως άλλαζαν συνήθως τα επώνυμά τους και έτσι δεν τα γνωρίζουμε. Η προσθήκη όμως των λέξεων «Griego», «Greco» ή και «Greek» δίπλα σε αυτά, αποδεικνύει την καταγωγή τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, σύμφωνα με τον Σεραφείμ Κανούτα, ο καπετάνιος Thomas Grecian που εγκαταστάθηκε στη Βοστόνη το 1660 προερχόμενος από την Ιρλανδία. Όλα τα παιδιά του είχαν ελληνικά ονόματα: Νικολέτα, Ιωάννα, Ελισάβετ, Θωμάς, Δορκάς (δορκάς= ζαρκάδι άρα μάλλον επρόκειτο για κοπέλα που θα μπορούσε σήμερα να λέγεται Ζαρκαδούλα ή Ζαρκάδω) και Δωροθέα.
Η μετανάστευση τον 19ο αιώνα στις ΗΠΑ
Σαφέστερες αναφορές υπάρχουν για τον 19ο αιώνα, όταν φτάνουν στις ΗΠΑ μεμονωμένοι Έλληνες, που διαπρέπουν. Ο Μπάμπης Μαρκέτος αναφέρει ενδεικτικά τους: Γρηγόρη Περδικάρη, Ιωάννη Ζάχο, Ευάγγελο Αποστολίδη Σοφοκλή (το προσωνύμιο «Σοφοκλής» του το είχε δώσει ο δάσκαλός του Άνθιμος Γαζής στην Τσαγκαράδα του Πηλίου, όταν ήταν ακόμη μαθητής λόγω της φιλομάθειάς του) που πήγε στις Η.Π.Α. το 1828 και έφτασε να γίνει καθηγητής του Χάρβαρντ (1883), ο Χιώτης Ναύαρχος του Ναυτικού των Η.Π.Α. Γεώργιος Μουσάλης Καλβοκορέσης, που πήγε στις Η.Π.Α. μαζί με άλλα ορφανά ελληνόπουλα το 1826, ο Μιχαήλ Αναγνωστόπουλος (Michel Anagnos) που νυμφεύθηκε την κόρη του φιλέλληνα Σάμιουελ Χάου και έγινε κι αυτός καθηγητής στο Χάρβαρντ, αποκτώντας παράλληλα παγκόσμια φήμη και τον Μιχαήλ Μπρουμίδη, τον ζωγράφο που φιλοτέχνησε τον εσωτερικό διάκοσμο του Καπιτωλίου στην Ουάσιγκτον και αποκλήθηκε «Μιχαήλ Άγγελος του αμερικανικού Καπιτωλίου».
Σύμφωνα με την απογραφή του 1860, στις Η.Π.Α. ζούσαν τότε 328 Έλληνες. Περίπου 40 από αυτούς ήταν ορφανά της επανάστασης του 1821 που βρέθηκαν εκεί με τη φροντίδα φιλελλήνων οι Αμερικανών μισιονάριων (ιεραποστόλων). Τι ίσχυε όμως τότε για τη μετανάστευση στις Η.Π.Α.; Η μεταναστευτική νομοθεσία στη χώρα είχε πάντα άμεση σχέση με τις εσωτερικές συνθήκες και, κυρίως με τις απαιτήσεις της αμερικανικής οικονομίας. Για όσο χρονικό διάστημα οι Η.Π.Α. χρειάζονταν χέρια για να «δαμάσουν» τις τεράστιες εκτάσεις που για αιώνες βρίσκονταν υπό την κυριαρχία νομαδικών φυλών ερυθροδέρμων, δεν υπήρχε κανένας λόγος για να μπουν φραγμοί στη μετανάστευση. Σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η εγκατάσταση στις Η.Π.Α. ήταν ελεύθερη.
Η πρώτη, υποτυπώδης, επίσημη απόπειρα να καταγραφούν στοιχεία για τον αριθμό των μεταναστών στις Η.Π.Α. έγινε με τον μεταναστευτικό νόμο της 2ας Μαρτίου 1819 που καθόριζε ότι ο πλοίαρχος κάθε ωκεανοπόρου σκάφους που έφτανε στις Η.Π.Α. από ξένη χώρα είχε την υποχρέωση να παραδώσει στις λιμενικές Αρχές μια κατάσταση με τα στοιχεία των επιβατών. Οι αριθμοί βέβαια δεν ήταν πάντα ακριβείς, αλλά σίγουρα αποτελούν μια πρώτη ένδειξη για την ανθρωπογεωγραφία των μεταναστών στις Η.Π.Α.
Τα πρώτα 70 χρόνια (1820-1890), οι περισσότεροι μετανάστες ήταν Ιρλανδοί (2.392.335), Γερμανοί (2.333.904), Βρετανοί (1.401.695), Γάλλοι (242.049) και Σκανδιναβοί (188.041). Γενικότερα, απ’ όλη την Ευρώπη πήγαν στις Η.Π.Α. μεταξύ 1820-1890, 6.717.626 άνδρες και γυναίκες από την Ευρώπη. Τα 6.560.024 προέρχονταν από τη Δυτική Ευρώπη (τις χώρες που αναφέραμε παραπάνω). Ο Μπάμπης Μαρκέτος γράφει: «Οι αριθμοί αυτοί καθορίζουν αποφασιστικά και τελεσίδικα την εθνολογική σύνθεση του αμερικανικού λαού». Οι Έλληνες που έφτασαν στις Η.Π.Α. αυτά τα 70 χρόνια υπολογίζονται μόλις σε 3.000.
Οι πρώτοι νόμοι για τη μετανάστευση που ψηφίστηκαν από το Κογκρέσο το 1862 αφορούσαν τους Κινέζους, καθώς απαγορευόταν η εισαγωγή φτωχών Κινέζων, οι οποίοι υποβάλλονταν σε συνθήκες δουλοπαροικίας. Ο νόμος του 1882 απαγόρευε την είσοδο στις Η.Π.Α. σε πόρνες και πρώην καταδίκους. Μετά το 1882 άρχισε η επιβολή περιορισμών σε διάφορες κατηγορίες με σκοπό να διατηρηθεί ο βορειοευρωπαϊκός (Nordic) χαρακτήρας του αμερικανικού λαού. Με τον νόμο «Chinese Exclution Actun» το 1882 απαγορευόταν η άφιξη και η παραμονή Κινέζων στις Η.Π.Α. Αν σκεφτεί κανείς όμως ότι οι Κινέζοι τότε ήταν μόλις το 0,02% του πληθυσμού των Η.Π.Α., ο νόμος αυτός ψηφίστηκε για να κατευνάσει τις αντιδράσεις των εργατών και τις ανησυχίες που επικρατούσαν για τη διατήρηση της «λευκής καθαρότητας».
Αρχικά, απαγορεύτηκε για 10 χρόνια η είσοδος Κινέζων. Το 1892, ο νόμος ανανεώθηκε. Το ίδιο έγινε και το 1902 για αόριστο χρονικό διάστημα. Αυτοί οι νόμοι έδωσαν ώθηση για μεταγενέστερα κινήματα περιορισμού της μετανάστευσης «ανεπιθύμητων ομάδων»: Βαλκάνιοι, Μεσανατολίτες, Ιάπωνες κ.ά. Με τον ίδιο νόμο, το 1882 έμπαιναν φραγμοί σε άτομα με προβλήματα σωματικής και πνευματικής υγείας και δεν επιτρεπόταν η «εισαγωγή» παιδιών για οικονομική εκμετάλλευση, όπως γινόταν μέχρι τότε. Το 1917 καθιερώθηκε ο νόμος που έθετε ως προϋπόθεση τις στοιχειώδεις γραμματικές γνώσεις. Αντικειμενικός σκοπός ήταν η ανακοπή του μεταναστευτικού ρεύματος από τη ΝΑ Ευρώπη και τα Βαλκάνια, όπου το ποσοστό των αναλφάβητων ήταν πολύ μεγάλο. Ο νόμος αυτός δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Από το 1910 έως το 1921 πήγαν στις Η.Π.Α. 1.487.000 άτομα, ενώ τα αμερικανικά προξενεία απέκλεισαν μόνο 6.142 άτομα ως αναλφάβητα.
Ο νόμος των «αναλογιών»
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Η.Π.Α. άρχισαν να γίνονται ιδανικός τόπος για μια νέα ζωή, με δυνατότητες πλουτισμού και ειρηνικής ζωής για τους Ευρωπαίους. Τα προξενεία των Η.Π.Α. στην Ευρώπη ανέφεραν το 1919 ότι 5-20 εκατομμύρια Ευρωπαίοι περίμεναν να βρουν μια «θέση» για τις Η.Π.Α.! Αυτό δημιούργησε πανικό στους Αμερικανούς. Συντηρητικά και ρατσιστικά στοιχεία ένωσαν τις δυνάμεις τους με τα εργατικά σωματεία σε μια ανίερη συμμαχία. Όπως γράφει ο Όσκαρ Χάντλιν στο βιβλίο του «The Uprooted» («Οι Ξεριζωμένοι»), η αντιμεταναστευτική προπαγάνδα τροφοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις μελέτες των κοινωνιολόγων της εποχής που έριχναν την ευθύνη για όλα τα κοινωνικά προβλήματα (την εγκληματικότητα, τον αλκοολισμό, ακόμα και τις ασθένειες) στους νεοφερμένους μετανάστες. Ο Χάντλιν γράφει ότι αυτοί οι κοινωνιολόγοι «έβρισκαν προβλήματα παντού». Και κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι οι μετανάστες ήταν ανεπίδεκτοι βελτιώσεως».
Οι σκληρότερες επιθέσεις στρέφονταν εναντίον των Βαλκάνιων, των Σλάβων και γενικότερα όσων προέρχονταν από τον μεσογειακό χώρο. Για τους μετανάστες που προέρχονταν από τις περιοχές αυτές, ένας πρύτανης πανεπιστημίου είπε ότι: «Βιολογικά είναι ανίκανοι να ανέλθουν, είτε οι ίδιοι είτε οι απόγονοί τους, σε πνευματικό επίπεδο ανώτερο από εκείνο ενός παιδιού δέκα ετών»…
Στις 19 Μαΐου 1921 το Κογκρέσο ψήφισε τον νόμο που θέσπισε τις μεταναστευτικές «αναλογίες». Ο νόμος αυτός ευνοούσε σκανδαλωδώς τις βορειοευρωπαϊκές χώρες. Για να γίνει ένας μετανάστης δεκτός έπρεπε να πληροί δύο βασικά κριτήρια: να μην έχει καμία από τις «αδυναμίες» που θεσπίστηκαν τα προηγούμενα χρόνια και να υπάρχει «χώρος» στην «αναλογία» που είχε καθοριστεί για τη χώρα καταγωγής του. Με τον νόμο αυτό, ο συνολικός αριθμός των μεταναστών από Ευρώπη, Αφρική, Αυστραλία και μέρος της Ασίας ήταν 357.803. Η αναλογία για κάθε χώρα είχε υπολογιστεί με βάση την απογραφή του 1910.
Οι Έλληνες στις Η.Π.Α. ήταν το 1910 163.000 περίπου. Η ελληνική «αναλογία» καθορίστηκε σε 4.890. Η επιλογή της απογραφής του 1910 αδικούσε την Ελλάδα. Από το 1911 ως το 1920 έφτασαν στις Η.Π.Α. άλλοι 184.201 Έλληνες μετανάστες. Επίσης, η Μεταναστευτική Υπηρεσία των Η.Π.Α. υπολόγιζε ως Έλληνες μόνο όσους προέρχονταν από το ελληνικό βασίλειο του 1910. Όσοι προέρχονταν από την Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, θεωρούνταν ως προερχόμενοι από την «εν Ευρώπη Τουρκία» είτε από την «εν Ασία Τουρκία». Έτσι, ενώ το 1921 ζούσαν στις Η.Π.Α. περισσότεροι από 400.000 Έλληνες, ως βάση για τον καθορισμό της «ελληνικής αναλογίας» χρησιμοποιήθηκε ο αριθμός των 163.000 Ελλήνων που ζούσαν στις Η.Π.Α. το 1910. Πάντως, την τριετία 1921-24 που ίσχυε αυτός ο νόμος πήγαν στις Η.Π.Α. 41.170 άτομα από την Ελλάδα, τα περισσότερα «εκτός αναλογίας», ως σύζυγοι και τέκνα Ελλήνων εγκατεστημένων στις Η.Π.Α.
Τα πράγματα όμως άλλαξαν προς το χειρότερο με το νόμο που ψηφίστηκε στις 24 Μαΐου 1924, ο οποίος άλλαξε τις «αναλογίες». Με τον νέο νόμο, η αναλογία για μια χώρα ήταν ίση με το 2% των μεταναστών που γεννήθηκαν σε αυτή (τη χώρα) και που κατοικούσαν στις Η.Π.Α. το 1890, με βάση την απογραφή που έγινε σ’ αυτές τότε. Το 1890 ζούσαν στις Η.Π.Α. μόλις 2.320 γηγενείς Έλληνες (και άλλοι 4.000 από τις περιοχές που απελευθερώθηκαν μετά το 1912, οι οποίοι όμως δεν υπολογίστηκαν). Η αναλογία για την Ελλάδα με βάση τους 2.320, ήταν περίπου 40! Καθώς στο νόμο υπήρχε πρόβλεψη για κατώτερο όριο 100 ατόμων, η αναλογία ανέβηκε στους 100. Από το 1925 ως το 1930 μόλις 737 Έλληνες μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. Πήγαν όμως και περίπου 7.000 σύζυγοι και ανήλικα τέκνα μεταναστών που βρίσκονταν ήδη στις Η.Π.Α.
Ο νόμος αυτός άλλαξε το 1930 και πάλι. Σαν κριτήριο θεσπίστηκε η καταγωγή των μεταναστών. Αν ήταν απόγονοι αποίκων που ζούσαν στις Η.Π.Α πριν το 1790 ή απόγονοι κάποιων που έφτασαν εκεί τα επόμενα χρόνια. Στην απογραφή του 1920, ο πληθυσμός των Η.Π.Α. ήταν 94.820.915. Από αυτούς, 41.300.000 ήταν απόγονοι αποίκων που εγκαταστάθηκαν στις Η.Π.Α. πριν το 1790 και περίπου 53.500.000 απόγονοι μεταναστών που πήγαν εκεί αργότερα. Ο νόμος περί αναλογιών προέβλεπε να μεταβούν στις Η.Π.Α. 153.714 άτομα. Η Μ. Βρετανία είχε «δικαίωμα» να στείλει 65.361, η Γερμανία 25.814 και η Ιρλανδία 17.756. Η Ελλάδα, μόλις 307! Από το 1930 ως το 1939 μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. 2982 Έλληνες και Ελληνίδες και άλλα 6.227 άτομα ως σύζυγοι και άγαμα τέκνα Αμερικανών πολιτών.
Η μετανάστευση στις Η.Π.Α. μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Ήταν φανερό ότι ο νόμος των αναλογιών είχε πολλά προβλήματα. Από το 1947 ως το 1949 μετανάστευσαν από την Ελλάδα στις Η.Π.Α. 3.984 άτομα. Όμως, μετά το έπος του 1940 και τον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των ναζί, η λέξη «Έλληνας» ανέβηκε πολύ στην εκτίμηση των Αμερικανών. Όχι μόνο σταμάτησαν οι προσβλητικοί χαρακτηρισμοί σε βάρος των Ελλήνων, αλλά και οι Ελληνοαμερικανοί ένιωθαν περήφανοι για την καταγωγή τους. Ελληνοαμερικανικές οργανώσεις όπως η ΑΗΕΡΑ και η GAPA άσκησαν πιέσεις στον Λευκό Οίκο και το Κογκρέσο.
Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει μετά το 1947. Το Κογκρέσο αποφάσισε να θεσμοθετήσει νέο νόμο που θα ενσωμάτωνε και θα συστηματοποιούσε ολόκληρη τη μεταναστευτική νομοθεσία, ενσωματώνοντας τις αλλαγές που έπρεπε να γίνουν. Το νομοσχέδιο Μακάραν- Ουόλτερ, όπως έγινε γνωστό (από τον Δημοκρατικό Γερουσιαστή από την Νεβάδα Patrick McCarran και τον επίσης Δημοκρατικό βουλευτή Francis E. Walter από την Πενσιλβάνια που το εισήγαγαν), μετά από έξι διασκευές και πολυάριθμες τροποποιήσεις ψηφίστηκε από το Κογκρέσο στις 10 Ιουνίου 1952. Ο Πρόεδρος Τρούμαν το χαρακτήρισε αναχρονιστικό και άσκησε βέτο. Στις 27/06/1952 όμως το Κογκρέσο με πλειοψηφία 2/3 και πλέον ενέκρινε το νομοσχέδιο. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης όμως είχε το δικαίωμα να εγκρίνει την είσοδο μεταναστών που «κανονικά» δεν θα έπρεπε να έρθουν. Το 1950-51 η ΑΗΕΡΑ πέτυχε να μεταβούν στις Η.Π.Α. 10.000 «εκτοπισμένοι» από την Ελλάδα, κυρίως θύματα του Εμφυλίου. Το 1953 ψηφίστηκε ειδικός νόμος που επέτρεπε την εισδοχή χιλιάδων ορφανών παιδιών από διάφορες χώρες, «εκτός αναλογίας». Χάρη και σε μια σειρά άλλων νομοθετημάτων, αντί για 3.070 μετανάστες από την Ελλάδα, έφτασαν στις Η.Π.Α. 47.608.
Νέα νομοθεσία, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Τζον Φ. Κένεντι το 1961 διεύρυνε τον κύκλο των συγγενών που θα μπορούσαν να μεταβούν στις Η.Π.Α. ως μετανάστες «εκτός αναλογίας». Με νέο νομοσχέδιο που κατέθεσε ο Γερουσιαστής Phillip A. Hart στις 24 Ιουλίου 1963 προβλεπόταν η βαθμιαία μείωση κατά 20% ανά έτος των μεγάλων «αναλογιών» που είχαν δοθεί στα δυτικοευρωπαϊκά κράτη, προς όφελος των μικρότερων. Έτσι, οδηγηθήκαμε στο νόμο 2580 του 1965, τον οποίο υπέγραψε μπροστά στο Άγαλμα της Ελευθερίας ο Πρόεδρος Τζόνσον. Ο νόμος αυτός προέβλεπε την κατάργηση του συστήματος των αναλογιών την 1η Ιουλίου 1968. Από το 1965 ως το 1974 μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. 121.942 Έλληνες. Αν σκεφτούμε ότι με βάση τις αλλαγές των νόμων μπορούσαν να μεταναστεύσουν το διάστημα αυτό στις Η.Π.Α. γύρω στις 200.000 Έλληνες, ο αριθμός είναι μικρός.
Αυτό οφείλεται σε τρεις κυρίως λόγους: α) στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας, β) στην απορρόφηση 300.000 Ελλήνων εργατών από τη δυτική Ευρώπη, ιδιαίτερα από την, τότε, Δυτική Γερμανία και γ) στον αντιαμερικανισμό που κυριαρχούσε στην Ελλάδα, λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ, της στήριξης των Η.Π.Α. στη χούντα, της φιλοτουρκικής στάσης τους στο Κυπριακό, αλλά και της μεγάλης απήχησης που είχαν εκείνη την περίοδο τα αντιαμερικανικά και αντιιμπεριαλιστικά κινήματα.
Επίλογος
Οι Η.Π.Α. το 1790, λίγα χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας τους είχαν 3.929.214 κατοίκους. Σήμερα ο πληθυσμός τους ξεπερνά τα 337.000.000. Οι μετανάστες έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της χώρας σε παγκόσμια υπερδύναμη.Και οι Έλληνες στις Η.Π.Α. διέψευσαν τον πρύτανη που μιλούσε για μυαλά δεκάχρονων, αποδεικνύοντας και σε αυτή την περίπτωση τις ικανότητές τους. Βέβαια το πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ο Τραμπ είναι τεράστιο. Οι μετανάστες που συνωστίζονται στο Μεξικό για να εισέλθουν στις Η.Π.Α., καθώς κι εκείνοι από συγκεκριμένες μουσουλμανικές χώρες αποτελούν πραγματικό πονοκέφαλο γι’ αυτόν. Από τις αρχές του 2025 που θα αναλάβει και επίσημα την προεδρία των Η.Π.Α. θα πρέπει να δείξει αν θα μπορέσει να βάλει τέλος στο σοβαρό αυτό πρόβλημα ή θα μείνει μόνο στα λόγια…
Πηγές: ΜΠΑΜΠΗΣ Ι. ΜΑΡΚΕΤΟΣ, «Οι Ελληνοαμερικανοί», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ, 2006.
ΜΠΑΜΠΗΣ ΜΑΛΑΦΟΥΡΗΣ, «Έλληνες της Αμερικής 1528-1948», Νέα Υόρκη 1948.
