Κάρολος Χανικιάν: Άγιοι Θεόδωροι, Λουτράκι – Οι αμαρτίες του Καλλικράτη

Νέο άρθρο του κ. Κάρολου Χανικιάν με θέμα την ανεξαρτητοποίηση της πόλης των Αγίων Θεοδώρων, από τον ενιαίο Καλλικρατικό Δήμο

11 χρόνια πριν, η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας το φάσμα της χρεωκοπίας και κάτω από ασφυκτικές πιέσεις, αναγκάστηκε να συμμαζέψει το δημοσιονομικό της χάος. Ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης και των οργάνων της ήταν από τους βασικότερους πυλώνες αυτής της διαδικασίας, που εν παρόδω δημιούργησε ένα λογικοφανές έκτρωμα διοικητικών διαιρέσεων της χώρας. Η απαίτηση σύμπτυξης των διοικητικών δομών σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης εν ονόματι του εκσυγχρονισμού, γέννησε το περίφημο πρόγραμμα «Καλλικράτης».

Ενώ το πρόγραμμα είναι κατ’ αρχήν σωστό, εν τούτοις η εκπόνησή του με καθαρά οικονομικά κριτήρια, χωρίς να ληφθούν υπόψη κοινωνικές ανισότητες, τοπικές ιδιαιτερότητες και ειδικές συνθήκες, δημιούργησε κατανομές με άνισες, άδικες και ενίοτε παράλογες συνθήκες σύνθεσης. Κάποιες από αυτές, χάρη στις άμεσες και έντονες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, αναιρέθηκαν μετά από μακρούς και επίπονους αγώνες. Κάποιες άλλες, έπεσαν θύμα της συμβιβαστικής λογικής που σχεδόν επέβαλε το οικονομικό και πολιτικό κλίμα εκείνης της περιόδου, με αποτέλεσμα να οδηγήσουν άλλοτε ακμάζουσες κοινωνίες στον μαρασμό και την απαξίωση.

Οι Άγιοι Θεόδωροι, το «χωριό» μου, ανήκουν στην δεύτερη περίπτωση. Μια περιοχή αρκετά υποβαθμισμένη, παρά την εγγύτητά της στην πρωτεύουσα, ως τα μέσα της δεκαετίας του 1970, γνώρισε μια απότομη και σημαντική τουριστική ανάπτυξη και κατέστη δημοφιλής προορισμός για Έλληνες και ξένους επισκέπτες, αλλά και ελκυστικός εναλλακτικός τόπος κατοικίας, κυρίως για ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στην περιοχή της πρωτεύουσας, λόγω της εγγύτητας και της πληρότητας των συγκοινωνιακών της συνδέσεων.

Όταν οι Απριλιανοί φωστήρες της εθνοσωτηρίου «φύτεψαν» το διυλιστήριο της Motor Oil στη περιοχή μας το 1971, το μέλλον φάνηκε ζοφερό. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν εμπόδισε την τουριστική ανάπτυξη. Οι διαρκείς παρεμβάσεις των τότε κοινοτικών αρχών και του πληθυσμού, για τον έλεγχο και τον περιορισμό επιβαρυντικών για το περιβάλλον ενεργειών από το διυλιστήριο, επέφεραν μια ισορροπία η οποία επέτρεψε την παράλληλη ανάπτυξη τόσο της βιομηχανικής όσο και της τουριστικής παραγωγής στον τόπο μας. Η ισορροπία αυτή, με την σημαντική συνεισφορά της διοίκησης του διυλιστηρίου, παραμένει ενεργή ως σήμερα.

Η δημιουργία πάντως μιας βιομηχανικής ζώνης στην περιοχή μας, λόγω ακριβώς της ύπαρξης του διυλιστηρίου, ήταν αναπόφευκτη, όπως και η εγκατάσταση κι άλλων βιομηχανικών μονάδων στην περιοχή, σε συγκερασμό με παρελκόμενες δραστηριότητες όπως πχ η αγκυροβολία κι ο ελλιμενισμός εμπορικών πλοίων και δεξαμενοπλοίων, που δεν ευνοούν ούτε τη φήμη, ούτε την εικόνα της περιοχής. Επίσης η βιομηχανική ζώνη σιγά-σιγά κι αποτελεσματικά, περικύκλωσε ένα θαύμα της φύσης, την καλντέρα του ηφαιστείου του Σουσακίου, περιορίζοντας σημαντικά τις πιθανότητες τουριστικής αξιοποίησής του. Ευτυχώς η μορφολογική θέση των Αγίων Θεοδώρων, αποτρέπει τουλάχιστον την οπτική ενόχληση σε μεγάλο βαθμό. Ο σεβασμός που επί του παρόντος επιδεικνύουν οι εγκατεστημένες βιομηχανίες στους όρους περιβαλλοντικής προστασίας, αποτρέπουν τις υπόλοιπες ενοχλήσεις. Το φυσικό κάλλος και η προνομιακή θέση της περιοχής φροντίζουν για όλα τα υπόλοιπα.

Παρά την εγγύτητα, το Λουτράκι και οι Άγιοι Θεόδωροι δεν μοιράζονται, ούτε παρελθόν κι όπως έχουν τα πράγματα, ούτε μέλλον.

Οι Άγιοι Θεόδωροι ήταν ένας παραδοσιακά αγροτικός οικισμός που προήλθε από την συνένωση σκόρπιων αγροτικών οικισμών της περιοχής κατά την δεκαετία του 1920 γύρω από το ανασκαφέν εκείνη την περίοδο βυζαντινό εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων. Αν και η οικιστική ιστορία της περιοχής μας χάνεται στα βάθη των αιώνων, τίποτα στα καταγεγραμμένα ιστορικά στοιχεία δεν δείχνει ότι οι σημερινοί Άγιοι Θεόδωροι υπήρξαν αστικό κέντρο οποιασδήποτε μορφής μετά τον μεσαίωνα κι ως τον 20ο αιώνα. Πρακτικά, δεν καταγράφονταν καν στους εθνικούς χάρτες μέχρι το 1975 (όσο πήγαινα σχολείο, από το 1964 μέχρι το 1976, δεν είχα δεί ποτέ το όνομα του χωριού μου σε πολιτικό χάρτη της Ελλάδας). Η περιοχή, παρά το φυσικό της κάλλος, δεν αποτέλεσε πρόκριμα τουριστικής ανάπτυξης για κανέναν. Μόνο καταφύγιο μεμονωμένων κατά καιρούς μελών της πολιτικής και οικονομικής ελίτ που έστησαν εδώ τις βίλες τους σαν incognito θερινά καταφύγια.

Αντίθετα το Λουτράκι ήταν ένας παραδοσιακός τόπος αναψυχής και ανάπαυσης από αρχαιοτάτων χρόνων. Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1928, ανοικοδομήθηκε εκ θεμελίων για να αποτελέσει ένα σημαντικό κοσμοπολίτικο κέντρο με το πρώτο καζίνο στην Ελλάδα (από το 1930). Η κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα που παραδοσιακά τύλιγε την πόλη, δεν επέτρεψε ποτέ την στενή επαφή των κοσμοπολιτών του Λουτρακίου με τους αγρότες των Αγίων Θεοδώρων. Το Λουτράκι ήταν το μαργαριτάρι, όχι μόνο της περιοχής αλλά και ολοκλήρου του νομού. Οι Άγιοι Θεόδωροι μετά βίας υπήρχαν. Δύο ξεχωριστές κοινότητες, δύο διαφορετικοί κόσμοι.

Η εποχή της αντίθεσης

Η τουριστική ανάπτυξη των Αγίων Θεοδώρων δεν πέρασε απαρατήρητη από το γειτονικό Λουτράκι. Η ιστορικά τουριστική πόλη με την βαθιά τουριστική παράδοση, έπαψε να είναι ο εγγύτερος προορισμός των εκδρομέων της πρωτεύουσας, ενώ σημαντικό μέρος της σκανδιναβικής προέλευσης πελατείας που εκείνη την εποχή τροφοδοτούσε κατά κύριο λόγο την τουριστική αγορά του Λουτρακίου, μεταφέρθηκε στον νέο προορισμό, με τον οποίο δεν υπήρχε συγκοινωνιακή ή εμπορική σύνδεση.

Σύντομα, η συγκαταβατική περιφρόνηση προς το «ανύπαρκτο» χωριό, μετατράπηκε σε ανταγωνισμό με περιφρόνηση, χωρίς ίχνος συγκατάβασης. Απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί για την περιοχή μας και τους κατοίκους της ήταν συνήθεις τότε από πολλούς και, ενίοτε, στις μέρες μας από κάποιους. Όταν δε στην πρώτη διοικητική παρέμβαση στον καθορισμό Ο.Τ.Α. από το πρόγραμμα «Καποδίστριας» το 1998, οι Άγιοι Θεόδωροι έγιναν ανεξάρτητος Δήμος, ξεκίνησε μια μάχη χαρακωμάτων για τα γεωγραφικά όρια και για τον υδροφόρο ορίζοντα μεταξύ των όμορων Δήμων που έφτασε στα δικαστήρια. Αυτές οι συνθήκες δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στους υπολογισμούς των τεχνοκρατών για τις κοινότητες που έπρεπε να συμπτυχθούν προκειμένου να επιτευχθεί οικονομία κλίμακας σε επίπεδο Ο.Τ.Α. Άλλωστε οι τεχνοκράτες πρέπει να ήταν αποκλειστικά οικονομολόγοι για να μην πω ανεπαρκείς λογιστές (χωρίς διάθεση προσβολής ή υποτίμησης του κλάδου εν γένει), όπως φάνηκε από αρκετές αποφάσεις που πάρθηκαν σ’ εκείνη τη περίοδο.

Η κοινωνία μας μούδιασε αρχικά στο άκουσμα της είδησης ότι θα «αυτοδιοικηθούμε» από το Λουτράκι, αλλά υπέκυψε χωρίς μεγάλη αντίσταση στις απαιτήσεις των καιρών. Πιθανά σκέφτηκαν ότι δεν θα μετρούσε το επιχείρημα «μα αυτοί δεν μας χωνεύουν, μας έχουν για τα μπάζα» και το επιχείρημα «για να πάμε στο κέντρο του Δήμου πρέπει να πληρώσουμε διόδια», και είχαν δίκιο. Μάλλον δεν τους πέρασε απ’ το μυαλό να χρησιμοποιήσουν σαν επιχείρημα ότι είμαστε ανταγωνιστικές κοινότητες με ανοιχτές δικαστικές διαμάχες, για να μην επιτείνουν πιθανές τιμωρητικές συμπεριφορές από τους μέλλοντες αυτοδιοικητικούς ηγέτες μας και να μην χαρακτηριστούν τοπικιστές. Η ιστορία έδειξε ότι ίσως ήταν καλύτερα να είχαν πράξει ότι να’ ναι με οποιεσδήποτε συνέπειες προκειμένου να μην υπάρξει αυτή η «ένωση». Η κυρίαρχη παρουσία του Λουτρακίου στην ηγεσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δημιούργησε μια εντελώς ετεροβαρή αντιμετώπιση.

Από το 2010 ως σήμερα τα προβλήματα του Δήμου είναι τα προβλήματα του Λουτρακίου. Τα μεγάλα έργα του Δήμου είναι τα έργα που γίνονται στο Λουτράκι. Η τουριστική προβολή του Δήμου είναι η προβολή της πόλης του Λουτρακίου. Όπως είπε και στο Δ.Σ. της 14/4/2021 ο Δήμαρχος «Στους Αγίους Θεοδώρους έχει έρθει μεγάλος επενδυτής. Θα κάνει αυτός καλύτερη προβολή». Οι προτεραιότητες του Δήμου είναι οι προτεραιότητες της πόλης του Λουτρακίου. Ενίοτε βέβαια ο Δήμος ρίχνει και καμιά ματιά προς τη Περαχώρα, αφού είναι η περιοχή καταγωγής όλων των τοπικών ηγετών μας τα τελευταία χρόνια, οι οποίοι βέβαια ζουν και δραστηριοποιούνται στην πόλη του Λουτρακίου. Αυτό πάντως που έγινε αμέσως εμφανές, ήταν η απαξίωση κι εγκατάλειψη της πλευράς του Δήμου που δεν βρέχεται από τον Κορινθιακό (όπως η πόλη του Λουτρακίου), αλλά από τον Σαρωνικό κόλπο.

Η περιοχή μας από την επομένη της ενοποίησης άρχισε να αποψιλώνεται. Αρχικά από την δημοτική της περιουσία. Οχήματα, απορριμματοφόρα, γερανοφόρα, φορτηγά, που αγοράστηκαν με θυσίες από την δημοτική μας αρχή, μετακόμισαν στη πόλη του Λουτρακίου και πρέπει από εκεί να δρομολογηθούν για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του δημοτικού μας διαμερίσματος, αν έτσι κρίνει το κέντρο κίνησης της πόλης του Λουτρακίου. Το Κέντρο Υγείας της πόλης μας υποβαθμίστηκε και το ασθενοφόρο μετακόμισε μαζί με τα άλλα οχήματα. Οι δημοτικές υπηρεσίες μετακόμισαν στο Λουτράκι κι εκεί πρέπει να πηγαίνουμε για καθημερινά μας ζητήματα πληρώνοντας καύσιμα ή ταξί αφού δεν υπάρχει ούτε στοιχειώδης συγκοινωνιακή ζεύξη. Αν θέλουμε να πάμε και γρήγορα με ασφάλεια πληρώνουμε και 3,60€ διόδια καπέλο. Οι δύο συστημικές τράπεζες που διατηρούσαν υποκαταστήματα στη πόλη μας, θεώρησαν άσκοπο να τα συντηρούν σε χαλεπούς καιρούς σε αστική περιοχή ελάσσονος σημασίας. Τα αναπτυξιακά έργα που είχαν δρομολογηθεί από τον ανεξάρτητο Δήμο (αποχετευτικό, πολεοδομικό) εγκαταλείφθηκαν από την νέα δημοτική αρχή, αν και βρίσκονταν σε στάδιο ολοκλήρωσης. Το αστυνομικό μας τμήμα κοντεύει να γίνει μονοπρόσωπη εταιρεία. Το κόσμημα της περιοχής μας, το πετράδι της δημοτικής μας περιουσίας, τα Πευκάκια, εγκαταλείφθηκαν σε ορδές των εκδρομέων από τις Δυτικές συνοικίες, χωρίς φύλαξη, χωρίς προσωπικό καθαρισμού και λίγο αργότερα χωρίς στοιχειώδεις υπηρεσίες υποδοχής και εστίασης. Το αναλογούν μερίδιο φιλοξενίας προσφύγων του Δήμου, βάσει του εθνικού σχεδίου υποδοχής προσφύγων, το επωμίστηκε αποκλειστικά η πόλη μας παρά την εκπεφρασμένη αντίθεση των κατοίκων της, χωρίς να ενισχυθούν, κατ’ ελάχιστο έστω, οι ελάχιστες προβλεπόμενες υποδομές φύλαξης και υγιεινής. Οι είσοδοι της πόλης μας, από κάθε αφετηρία, έχουν εικόνα χωματερής με επιμελώς σκόρπια σκουπίδια.

Αντί να βαδίσουν προς το 2020, οι Άγιοι Θεόδωροι ξεκίνησαν να βαδίζουν ολοταχώς προς το 1960. Τυχαίο; Ίσως. Στα Ίσθμια δεν ξέρω τι αποτέλεσμα είχε η ενοποίηση. Δεν ζω εκεί. Ξέρω όμως ότι στον αρκετό καιρό που παρακολουθώ καταγραφές συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, έχουν αναφερθεί ελάχιστες φορές. Τις περισσότερες σε σχέση με την επέκταση της βιομηχανικής ζώνης του Δήμου στην περιοχή τους. Ώστε αυτό είναι λοιπόν!

Οι «μάγκες» τοπικοί άρχοντες βρήκαν την απόλυτη λύση!

Ότι μπορεί να «ενοχλήσει» την τουριστική ανάπτυξη του Λουτρακίου, αλλά φέρνει λεφτά, το πετάμε στη πλευρά του Σαρωνικού. Κι όταν οι «πληβείοι» του Σαρωνικού ζητάνε έργα, βαφτίζουμε έργα τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις μας για συντήρηση οδικού δικτύου, πεζοδρόμια, φωτισμούς και καθαριότητα, κάνουμε και καμιά συντήρηση στις παιδικές χαρές και καθαρίζουμε! ΤΕΛΕΙΟ!

Τελευταίο «μελανό» σημείο υπεροχής των Αγίων Θεοδώρων έναντι του Λουτρακίου έχει απομείνει η συγκοινωνιακή ζεύξη με την Αθήνα. Ο Προαστιακός. Ο Δήμαρχος φροντίζει ΚΑΙ γι’ αυτό! Άμεση προτεραιότητα του Δήμου η επέκταση του δικτύου του Προαστιακού στο κέντρο του Λουτρακίου. Έχει δεσμευτεί για την ολοκλήρωση του έργου μέχρι τον Νοέμβρη του 2021. Το ‘χει γράψει και στην Wikipedia! Μα γιατί κύριε Δήμαρχε; Ο Ενιαίος Δήμος έχει σταθμό Προαστιακού στους Αγίους Θεοδώρους! Αλλά ξέχασα. Δεν μπορούμε να αποβιβάζουμε τους επισκέπτες μας στη περιοχή της χωματερής. Και πως θα τους μεταφέρουμε στη πόλη του Λουτρακίου; Με την συγκοινωνιακή ζεύξη που δεν μας έχει απασχολήσει ποτέ εδώ και 11 χρόνια;

Ελπίζω να μην χρειαστεί να ψάχνω ξανά στο μέλλον τους Αγίους Θεοδώρους στους πολιτικούς χάρτες της χώρας μου. Ελπίζω να σταματήσω να χρησιμοποιώ την Κόρινθο σαν τόπο διαμονής μου στο Facebook profile μου, επειδή οι Άγιοι Θεόδωροι δεν υπάρχουν (υπάρχει η Κινέτα!) παρά μόνο σαν «Λουτράκι-Περαχώρα-Άγιοι Θεόδωροι». Δεν πάει το χέρι μου να επιλέξω αυτό το συνονθύλευμα σαν τόπο κατοικίας μου. Λυπάμαι που το λέω, αλλά είναι αλήθεια. Έχω περισσότερα κοινά με τη Κόρινθο από όσα με το Λουτράκι και την γενέτειρα των Δημάρχων του.

Κάρολος Χανικιάν