Η τραγωδία στον κινηματογράφο «Πανόραμα»: Η φάρσα για φωτιά το 1924 που στοίχισε τη ζωή σε 26 παιδιά
Ήταν Κυριακή 19 Οκτωβρίου του 1924 όταν δεκάδες γονείς και παιδιά επέλεξαν να επισκεφθούν τον κινηματογράφο «Πανόραμα». Η μέρα αυτή γράφτηκε με μαύρα γράμματα καθώς μια φάρσα βάφτηκε με το αίμα 26 παιδιών που ποδοπατήθηκαν όταν κάποιος φώναξε «φωτιά», σκορπίζοντας τον πανικό
Το κινηματοθέατρο «Πανόραμα» βρισκόταν στη διασταύρωση των οδών Χαλκοκονδύλη και 3ης Σεπτεμβρίου στο κέντρο της Αθήνας, όπως αναφέρει το sansimera. Οι προβολές των ταινιών άρχιζαν από νωρίς ειδικά τις γιορτές και τις Κυριακές, που μπορούσαν οι οικογένειες να διασκεδάσουν.
Γύρω στις 5 το απόγευμα, όπως αναφέρουν οι εφημερίδες της εποχής, στην αίθουσα βρίσκονταν σχεδόν 1.000 άτομα. Οι περισσότεροι ήταν ανήλικοι. Τότε ακούγονται φωνές «φωτιά-φωτιά». Κάτι που διαδίδεται από στόμα σε στόμα και όλοι τρέχουν πανικόβλητοι προς την έξοδο. Το αποτέλεσμα ήταν να ποδοπατηθούν 26 παιδιά μέχρι θανάτου.
Η περιγραφή της εφημερίδα είναι συγκλονιστική: «Ο κινηματογράφος Πανόραμα, θέατρον άγριας τραγωδίας» είναι ο τίτλος. «25 νεκροί και 60 τραυματίες, θύματα αδικαιολόγητου πανικού. Η τραγική αναφώνηση “Φωτιά – Φωτιά” εν των μέσω του σκότους της αιθούσης» γράφει ο υπότιτλος.
«Όλος εκείνος ο κόσμος του υπερώου, μη συγκρατούμενος από τον πανικόν του, ερρίφθη προς την έξοδο της κλίμακος. Αλλά ποιος να προφτάση πρώτος; Οι μεγαλύτεροι, οι ισχυρότεροι εις την πάλην εκείνην της σωτηρίας επικράτησαν και διήλθον. Οι μικρότεροι, υποκύψαντες εις την βίαν, εσωριάσθησαν προ της εξόδου, και άλλοι παρασυρώμενοι εκυλίοντο από της κλίμακος κάτω. Πατείς με πατώ σε. Εικών μάχης εκ του συστάδην θα αναπαριστά το αποτρόπαιον θέαμα. Ούτε έβλεπον, ούτε ελυπείτο ο ένας τον άλλον. Εφώναζον σπαρακτικά οι μικρότεροι και τα παιδιά, αλλά ποιος να τα ακούση; Ποιος να ευσπλαχνιστή; Πατούν πέντε, δέκα και τα σκάζουν, τα σκοτώνουν εκεί εις την έξοδον του υπερώου. Άλλος κόσμος αγωνιά εις την άλλην έξοδον. Και εκεί σωρός πτωμάτων. Φωναί απογνώσεως να εξέλθουν, αλλά ποιος να πρωτοπροφθάση; Μερικοί εις τα τραγικάς αυτάς στιγμάς διατηρούν την ψυχραιμίαν τους να πάρουν ανά χείρας μερικά μικρά, τα οποία επάνω από τας κεφαλάς των άλλων, τα ωθούν, τα πετούν κυριολεκτικά έξω. Αλλά, ως είπομεν, η φρικωδεστέρα τραγωδία εξελίσσεται επάνω εις τον στενόν χώρον του υπερώου. Εκεί ο αγών της σωτηρίας των συνωθουμένων είναι φρικώδης. Τα θύματα αυξάνουν» περιγράφει το άρθρο.
Ο ιδιοκτήτης του κινηματογράφου δήλωσε ότι την ώρα της τραγωδίας παιζόταν η ταινία «Ο Σαρλό και ο σκύλος του».
Αρχικά επικράτησε η θεωρία της φωτιάς αλλά γρήγορα καταρρίφθηκε. Οι πυροσβέστες που έφθασαν στο σημείο δεν βρήκαν καμία εστία.
Το “Πανόραμα” είχε τρεις εξόδους, εκ των οποίων, σύμφωνα με τις καταγγελίες, μόνο η κεντρική ήταν ανοιχτή. Η δεύτερη ήταν κλειστή για να αποτρέπει την είσοδο σε όσους δεν ήθελαν να πληρώσουν.
Η διαδικασία απόδοσης ευθυνών ήταν άκαρπη
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν παραίτηση του αρμόδιου υπουργού Εσωτερικών Γεωργίου Κονδύλη, τον οποίο ο αντιπολιτευόμενος Τύπος προσφωνεί ως «Νέρωνα». Με τη σειρά του ο τελευταίος αναθέτει στον ανώτερο αξιωματικό της αστυνομικής διεύθυνσης να διεξαγάγει «αυστηρές ανακρίσεις». Ο αποδιοπομπαίος τράγος βρίσκεται στο πρόσωπο του διευθυντή Αστυνομίας Κοκκαλά, ο οποίος παίρνει άμεσα δυσμενή μετάθεση στην Ανωτάτη Διοίκηση Χωροφυλακής Στερεάς Ελλάδος, αφού, κατά την αρχική εξέταση των αφορμών της τραγωδίας, «δεν δικαιολόγησε επαρκώς τη μη εφαρμογή των ήδη υπαρχουσών διατάξεων περί δημοσίων θεαμάτων».
Ο ίδιος όμως, πριν μετατεθεί, φροντίζει να πετάξει «βόμβες», λέγοντας ότι -για τις πράξεις του- εκτελούσε έγγραφες και προφορικές εντολές ανωτέρων του. Αρχικά παρουσιάζει ένα χαρτί που είχε λάβει από το υπουργείο Οικονομικών, που ανέφερε ότι η εφαρμογή του ορίου πωλήσεων εισιτηρίων για τα θέατρα και τους κινηματογράφους ανάλογα με το χώρο, μειώνει την είσπραξη φόρου στα κρατικά ταμεία, ενώ μιλά για προφορική εντολή από τον παλαιότερο υπουργό Εσωτερικών Θεμιστοκλή Σοφούλη να μην εφαρμόζει κατά γράμμα τις αστυνομικές διατάξεις στα δημόσια θεάματα…
Η αστυνομική έρευνα κρίνει ως επαρκείς τις υπάρχουσες εξόδους κινδύνου του χώρου, αθωώνοντας έτσι τον επιχειρηματία και ρίχνοντας την ευθύνη της τραγωδίας στα ανήλικα θύματα…
«Το δυστύχημα», αναφέρει η ανακοίνωση της Αστυνομίας, «υπήρξεν μοιραίον, καθόσον αι υπάρχουσαι έξοδοι ήσαν επαρκείς να προλάβωσι πάσαν ατυχίαν αν ετηρείτο σχετική ψυχραιμία, ιδία υπό της μεγάλης ηλικίας. Ο ίδιος κίνδυνος ηπειλήθη και πέρσι εις το ίδιον κτίριον, που χρησιμοποιείτο ως θέατρον, όταν αρξαμένης πυρκαγιάς, πλην, τηρηθείσης ψυχραιμίας, ουδέν ατύχημα εσημειώθη».
