Για διαστρέβλωση σε ό,τι αφορά το θάνατο ασθενούς, μετά τον εμβολίασμό της, κάνει λόγο η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης (ΕΦΑΡ), σε απάντηση των όσων κατήγγειλε υπό παραίτηση αναπληρωματικό μέλος της, για το οποίο σημειώνεται πως συμμετείχε σε μία μόνο συνεδρίαση, χωρίς καν να γνωρίζει τον τρόπο λειτουργίας της επιτροπής, τον τρόπο αξιολόγησης, ούτε το πλήθος, ούτε το αποτέλεσμα προηγούμενων αξιολογήσεων.
Με μια αναλυτική ανακοίνωση, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) απαντά στις κατηγορίες που εξαπέλυσε για τον τρόπο λειτουργίας της Επιτροπής Φαρμακοεπαγρύπνησης (ΕΦΑΡ), ο Καθηγητής κ. Παναγιώτης Γ. Βλαχογιαννόπουλος.
Ο καθηγητής με μια σκληρή επιστολή στον Υπουργό Υγείας δήλωσε την επιθυμία του αντικατασταθεί, λόγω ενστάσεων στον τρόπο χειρουρισμού των παρενεργειών του εμβολίου της AstraZeneca. Όπως ανέφερε από πλευράς της Επιτροπής υπήρξε έλλειψη θάρρους να αναδείξει πιθανά προβλήματα των εμβολίων και είχε γνωματεύσει πάντοτε αρνητικά για την συσχέτιση ποικίλλων φαινομένων θρομβώσεων με το εν λόγω εμβόλιο.
Απαντώντας, ο ΕΟΦ περιγράφει ενδελεχώς το πλαίσιο και τις διαδικασίες που ακολουθούνται για τον έλεγχο και αξιολόγηση των πιθανών παρενεργειών όλων των φαρμάκων και ειδικά των εμβολίων κατά του κορωνοϊού, ενώ ειδικά για το περιστατικό του θανάτου ασθενούς, στο οποίο αναφέρεται ο κ. Βλαχογιαννόπουλος, περιγράφει τις κινήσεις της ΕΦΑΡ προκειμένου να αποκατασταθεί η διαστρέβλωση που έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες ημέρες, «η οποία θίγει βαθιά το κύρος, την ακεραιότητα, την υπόληψη και την αξιοπιστία της Ε.ΦΑΡ., της Ε.ΦΑΡ./ΟΕ και του ΕΟΦ συνολικά, υπονομεύοντας και ακυρώνοντας ένα πολύχρονο, κοπιαστικό, αθόρυβο, εθελοντικό και πολύ ουσιαστικό έργο».
Συγκεκριμένα, το περιστατικό εξετάσθηκε στις 09/3/21, αμέσως μόλις εστάλη η Κίτρινη Κάρτα και ζητήθηκαν συμπληρωματικά στοιχεία από τους θεράποντες ιατρούς. Στις 16/3/21 συνεκλήθη εκ νέου η ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. σε κοινή συνεδρίαση με την ολομέλεια της Ε.ΦΑΡ.
Κατόπιν διεξοδικής εξέτασης του συνόλου των διαθέσιμων κλινικών και εργαστηριακών στοιχείων του συγκεκριμένου περιστατικού, σε νεότερη συνεδρίαση της 7 ημέρες μετά, έκρινε ότι δεν είναι δυνατόν επί του παρόντος να αποκλείσει την αιτιολογική συσχέτιση του αναφερόμενου συμβάντος με τον εμβολιασμό. Σύμφωνα με τα κριτήρια του Π.Ο.Υ. κατέταξε το περιστατικό στον βαθμό «possible». Εφόσον προκύψουν νεότερα στοιχεία, το περιστατικό θα επανεξετασθεί.
Μάλιστα, όπως αναφέρεται, η αξιολόγηση απεστάλη στην ευρωπαϊκή βάση αναφορών ανεπιθύμητων ενεργειών, η οποία προηγήθηκε κατά 2 ημέρες της ανακοίνωσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) που κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα για παρόμοια σπανιότατα περιστατικά θρομβώσεων με συνοδό θρομβοπενία (possible risk) του εμβολίου της Astra-Zeneca (AZ). Ακολούθησαν η επικαιροποίηση των στοιχείων του εμβολίου και η ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας, όπως προβλέπεται.
Ολόκληρη η ανακοίνωση του ΕΟΦ για το θέμα της Επιτροπής Φαρμακοεπαγρύπνησης
Ο ΕΟΦ, σεβόμενος το θεσμικό του ρόλο, ενεργεί με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και σύμφωνα με το νόμο και τους κανόνες δεοντολογίας. Δεδομένης όμως της συζήτησης που προκλήθηκε ιδιαίτερα μετά τις δημόσιες και κατά παρέκκλιση κάθε διαδικασίας, τοποθετήσεις μέλους της Επιτροπής Φαρμακοεπαγρύπνησης του ΕΟΦ (ΕΦΑΡ), θεωρείται αναγκαία η δημόσια τοποθέτηση του Οργανισμού προκειμένου να αποκατασταθεί η αλήθεια των γεγονότων.
Η Φαρμακοεπαγρύπνηση, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), είναι η επιστήμη και οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την ανίχνευση, την αξιολόγηση, την κατανόηση και την πρόληψη των ανεπιθύμητων ενεργειών και άλλων προβλημάτων τα οποία σχετίζονται με τα φάρμακα. Αποτελεί σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία. Στον ΕΟΦ λειτουργεί Τμήμα Ανεπιθύμητων Ενεργειών (ΤΑΕ) στη Διεύθυνση Φαρμακευτικών Μελετών και Έρευνας και, εδώ και πολλές δεκαετίες, Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης (Ε.ΦΑΡ.), η οποία αποτελεί θεσμικό επιστημονικό γνωμοδοτικό του όργανο, με έργο την αξιολόγηση της πιθανότητας συσχέτισης των αναφερόμενων εικαζόμενων ανεπιθύμητων ενεργειών (ΑΕ) με τα φάρμακα και με γνώμονα την ασφάλεια των πολιτών. Η συμμετοχή των μελών της προαπαιτεί δήλωση περί μη σύγκρουσης συμφερόντων και τήρησης εμπιστευτικότητας, καθώς επίσης την αυτονόητη τήρηση του ιατρικού απορρήτου.
Από τις αρχές Δεκεμβρίου 2020, πριν την έναρξη των εμβολιασμών, συγκροτήθηκε στον ΕΟΦ και ειδική Ομάδα Εργασίας (ΟΕ) στα πλαίσια της ΕΦΑΡ, με σκοπό τη διαρκή και ενδελεχή παρακολούθηση των ΑΕ των εμβολίων έναντι του SARS-CoV-2. Πρόκειται για δύο διεπιστημονικά όργανα, αποτελούμενα από 25 επιστήμονες αναγνωρισμένου κύρους και διαφορετικών ειδικοτήτων από όλη την Ελλάδα, με μεγάλη εμπειρία στην αξιολόγηση περιστατικών, η οποία γίνεται με βάση διεθνείς κανόνες, παραδεδεγμένα κριτήρια και μεθοδολογία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ), που εφαρμόζουν και οι ομόλογοί μας Οργανισμοί και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (Ε.Μ.Α.), τα διαθέσιμα στοιχεία κάθε περιστατικού και τη διεθνή βιβλιογραφία. Οσάκις απαιτείται ειδικότητα μη εκπροσωπούμενη, ζητείται γνώμη αντίστοιχων ειδικών.
H OE εργάζεται εθελοντικά, ανελλιπώς και αόκνως, ευρισκόμενη σε διαρκή ετοιμότητα, συμβάλλοντας στην επιστημονικά τεκμηριωμένη και με απόλυτη διαφάνεια αξιολόγηση ενδεχόμενης συσχέτισης των αναφερομένων στις Κίτρινες Κάρτες (ΚΚ) ανεπιθύμητων ενεργειών (ΑΕ) με τα εμβόλια. Η ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. έχει συμβάλλει στη συστηματική συλλογή στοιχείων που αφορούν τις ΑΕ των εμβολίων και με πρωτοβουλία της έχουν επίσης ληφθεί στατιστικά στοιχεία από την Στατιστική Υπηρεσία προκειμένου να συγκριθεί η παρατηρούμενη συχνότητα των ΑΕ των εμβολίων με την αναμενόμενη συχνότητα των ιδίων ΑΕ στο γενικό πληθυσμό.
Τα δεδομένα ανελλιπώς διαβιβάζονται μέσω του ΤΑΕ στην Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων (Eudravigilance) μαζί με τις αξιολογήσεις επί των σοβαρών περιστατικών, συμβάλλοντας στην τελική αξιολόγηση των ευρωπαϊκών δεδομένων από την αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης Αξιολόγησης Κινδύνου (PRAC).
Mέσω του ΤΑΕ και της Διεύθυνσης Φαρμακευτικών Μελετών και Έρευνας (ΔΦΜΕ) ενημερώνεται η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών από εκπρόσωπο του ΕΟΦ σε καθημερινή βάση.
Αναφορικά με το συγκεκριμένο περιστατικό που αποτελεί το αντικείμενο των συζητήσεων, θεωρούμε ότι πρέπει να γνωστοποιηθούν τα παρακάτω, προκειμένου να αποκατασταθεί η διαστρέβλωση που έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες ημέρες, η οποία θίγει βαθιά το κύρος, την ακεραιότητα, την υπόληψη και την αξιοπιστία της Ε.ΦΑΡ., της Ε.ΦΑΡ./ΟΕ και του ΕΟΦ συνολικά, υπονομεύοντας και ακυρώνοντας ένα πολύχρονο, κοπιαστικό, αθόρυβο, εθελοντικό και πολύ ουσιαστικό έργο.
Το περιστατικό εξετάσθηκε από την ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. στις 09/3/21, αμέσως μόλις εστάλη η ΚΚ και ζητήθηκαν συμπληρωματικά στοιχεία από τους θεράποντες ιατρούς. Στις 16/3/21 συνεκλήθη εκ νέου η ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. σε κοινή συνεδρίαση με την ολομέλεια της Ε.ΦΑΡ. Κατόπιν διεξοδικής εξέτασης του συνόλου των διαθέσιμων κλινικών και εργαστηριακών στοιχείων του συγκεκριμένου περιστατικού, έκρινε ότι δεν είναι δυνατόν επί του παρόντος να αποκλείσει την αιτιολογική συσχέτιση του αναφερόμενου συμβάντος με τον εμβολιασμό. Σύμφωνα με τα κριτήρια του Π.Ο.Υ. κατέταξε το περιστατικό στον βαθμό «possible». Εφόσον προκύψουν νεότερα στοιχεία, το περιστατικό θα επανεξετασθεί.
Ο ΕΟΦ απέστειλε την αξιολόγηση αυτή στην ευρωπαϊκή βάση αναφορών ανεπιθύμητων ενεργειών, η οποία προηγήθηκε κατά 2 ημέρες της ανακοίνωσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) που κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα για παρόμοια σπανιότατα περιστατικά θρομβώσεων με συνοδό θρομβοπενία (possible risk) του εμβολίου της Astra-Zeneca (AZ) (Ανακοίνωση ΕΜΑ στις 18/3/2021, η μετάφραση της οποίας αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ΕΟΦ).
Στις 19/3/2021 o EMA μέσω της Επιτροπής Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP) και κατόπιν εισηγήσεως της PRAC (στις διαδικασίες αυτές συμμετέχει θεσμικά και ο ΕΟΦ) ζήτησε την επικαιροποίηση των εγκεκριμένων στοιχείων του εμβολίου της Astra-Zeneca (AZ) και την αποστολή σχετικής ενημερωτικής επιστολής στους επαγγελματίες υγείας. Στις 19/3/2021 η ΑΖ, συμμορφούμενη, απέστειλε στον ΕΟΦ σχέδιο επιστολής «Απευθείας Επικοινωνίας με Επαγγελματίες Υγείας» (DHPC) σχετικά με το εμβόλιό της και το υπό εξέταση ζήτημα. Η ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. επεξεργάστηκε και διόρθωσε κρίσιμα σημεία της επιστολής και συνέστησε αποστολή της επιστολής σε όλους ανεξαιρέτως τους Επαγγελματίες Υγείας, την εκτενή διανομή της οποίας ξεκίνησε η ΑΖ στις 24/3/21, σύμφωνα με το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα.
Επομένως,
Η ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. αξιολόγησε το περιστατικό ως possible ήδη 2 ημέρες προ της τελικής αξιολόγησης του ΕΜΑ και 8 ημέρες προ της αποστολής της επιστολής της ΑΖ προς τους επαγγελματίες υγείας.
- Επίσης, τα δεδομένα της Ελλάδας για το συγκεκριμένο περιστατικό, αφού διαβιβάστηκαν στον ΕΜΑ, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες, ελήφθησαν υπόψη στις σχετικές συνεδριάσεις του, με τις οποίες αποφασίστηκε η τροποποίηση των εγκεκριμένων στοιχείων του εμβολίου και η αποστολή σχετικής ενημερωτικής επιστολής προς τους επαγγελματίες υγείας για το ενδεχόμενο θρομβοπενίας και διαταραχών της πήξης, που εξετάζεται σε ευρωπαϊκό. επίπεδο
- Η ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. λειτουργεί με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και με αποκλειστικό γνώμονα την προάσπιση της υγείας των πολιτών, μέσω του έγκαιρου εντοπισμού ενδεχόμενων ΑΕ των εμβολίων.
- O ΕΟΦ άμεσα ενημερώνει τους αρμόδιους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, με τους οποίους διασυνδέεται, ώστε να διαπιστώνεται τελικώς και με ασφάλεια η όποια πιθανή συσχέτιση των ΑΕ με συγκεκριμένο εμβόλιο.
Συνεπώς, αναφορές περί απροθυμίας ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Οι αναφορές αυτές εκπορεύθηκαν από πρόσφατα ορισθέν αναπληρωματικό μέλος της Ε.ΦΑΡ., το οποίο συμμετείχε σε μία μόνο συνεδρίαση, χωρίς καν να γνωρίζει τον τρόπο λειτουργίας της επιτροπής, τον τρόπο αξιολόγησης, ούτε το πλήθος, ούτε το αποτέλεσμα προηγούμενων αξιολογήσεων. Ως προς τις αναφορές περί αξιακού συστήματος, θεωρούμε ότι ο σεβασμός των προσωπικών δεδομένων, η τήρηση ανειλημένων υποχρεώσεων και ο σεβασμός των συνομιλητών αποτελούν θεμελιώδεις ηθικές αξίες οποιουδήποτε θέλει να συμβάλλει πραγματικά και ουσιαστικά στο κοινό καλό και στην προάσπιση της Δημόσιας Υγείας
Η Ε.ΦΑΡ. και η ΟΕ/Ε.ΦΑΡ. λαμβάνει αποφάσεις με αμεροληψία και απόλυτη ελευθερία στην έκφραση της επιστημονικής της σκέψης, και είναι άδικο να λοιδωρείται το έργο της από αμετροεπείς συμπεριφορές. Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ότι ο ΕΟΦ και η ΕΦΑΡ εργάζονται διαρκώς και ανιδιοτελώς για την προάσπιση της υγείας όλων. Η ενημέρωση θα γίνεται συντεταγμένα και βάσει στοιχείων ή εκτάκτως, μόνο όμως εφόσον κριθεί αναγκαίο και πάντοτε βάσει των διαθέσιμων μέχρι εκείνη τη στιγμή, επιστημονικών δεδομένων.
Για την ορθή ενημέρωση των πολιτών, θέματα φαρμακοεπαγρύπνησης αναρτώνται συστηματικά στις σχετικές ανακοινώσεις του ΕΟΦ. Υπενθυμίζεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής πιθανολογούμενων ανεπιθύμητων ενεργειών φαρμάκων και εμβολίων μέσω της ιστοσελίδας του ΕΟΦ.
Η κρίση που αντιμετωπίζει ολόκληρος ο πλανήτης είναι πρωτόγνωρη, όπως πρωτόγνωρη είναι και η προσπάθεια αντιμετώπισής της. Απαιτείται λοιπόν σοβαρότητα και νηφαλιότητα προκειμένου σύντομα να καταστεί εφικτή η επιστροφή στην κανονικότητα.
